Blog Ledenwijsheid - Ellen Wilbrink
B-bot, de begeleidingsrobot: Worden coaches en supervisoren overbodig in de toekomst?
De originele, grappige sciencefiction-romkom Ich bin dein Mensch gaat over de liefde tussen mens en algoritme. Eenzijdige liefde, want een robot bemint niet. Althans, dat denken we. Want hoe onderscheid je geprogrammeerde liefde van ware liefde? Zijn biochemische emoties per se beter? Of betekenen robots de volgende stap in onze fysieke, intellectuele én morele evolutie?
Ik moest aan Ich bin dein Mensch denken toen Karin Bouius mij gevraagd had deze blog te schrijven. Hoe kijk ik naar de toekomst? Meteen koppelde ik daaraan het thema autonomie. Voor mij een belangrijk uitgangspunt in begeleiding. We leven in een complexe wereld en ik merk dat veel nieuwe digitale ontwikkelingen ook het werk van de coachee/supervisant beïnvloeden. Hoe gaan we hiermee om? Wat betekent dit in de toekomst voor het vak Begeleidingskunde? Kunnen we autonoom blijven handelen ondanks of wellicht dankzij de technologie? Ik beschrijf eerst enkele ontwikkelingen en stel een aantal vragen. Daarna schets ik mogelijkheden. Stel je open en denk mee.
Robotisering: de B-bot
Er zijn inmiddels robots voor huishoudelijke klussen, entertainment, informatie en communicatie, gastvrijheid, zorg etc. In de film ‘Ich bin dein Mensch’ wordt een proef gedaan met een robotpartner. De robot is zo geprogrammeerd dat hij de ander gelukkig wil maken. Hij doet alles wat zij zegt. Ze wil dat hij luistert en reageert. Hij kan heel goed luisteren, interrumpeert niet. Een robot vult niet in, neemt waar: een van de belangrijkste eigenschappen van een coach, supervisor. Een robot herkent emoties maar voelt ze niet. Is dat een voor- of een nadeel? De robot heeft aandacht zonder oordeel en kan vragen stellen. Misschien een goed idee om te kijken hoe een robot in de begeleiding, de B-bot, ingezet kan worden?
Apps die de professional ondersteunen
Facebook financiert onderzoek naar een app die vragen kan beantwoorden op het gebied van kindergeneeskunde zodat de arts meer tijd kan besteden aan onderzoek. Er is een app die na een operatie info bij de patiënt verzamelt en de arts adviseert qua vervolgstappen. Er kan zo beter behandeld en geëvalueerd worden. Zoekmachines kunnen in de juridische praktijk razendsnel jurisprudentie opsporen. Dit vergemakkelijkt het werk van rechters en advocaten. Is er behoefte aan een (informatie)app in de Begeleidingskunde?
Algoritmes
Algoritmes spelen al een belangrijke rol. Door algoritmes komen mensen in een bubbel. Ooit iets opgezocht over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld mindfulness of gekeken naar schoenen? Informatie/advertenties blijven daarover binnenstromen. Spotify verstrekt muzieksuggesties op basis van je eerdere keuzes. Dat kan gemakkelijk zijn, maar andere opties komen niet meer in beeld. Kunnen algoritmes begeleidingskundigen helpen bij het zoeken en vinden van informatie?
Welke kansen zie ik?
1. De robot inzetten als persoonlijke begeleider? Ik geloof in echt contact en aandacht. Een robot kan dat niet geven, maar kan iets toevoegen. Wellicht kan een robot helpen bij reflecteren. Het valt mij op dat studenten maar ook professionals die ik coach het lastig vinden om echt te reflecteren. Reflecteren is één van de supervisievaardigheden. Er zijn modellen en bepaalde vragen die helpen maar het beste lukt zoiets in een gesprek. In je eentje reflecteren blijft lastig. Een robot vult niet in, neemt waar, kan gevoelens herkennen en vragen stellen. Wij programmeren de robot en bepalen wat hij moet kunnen. Een B-bot kan helpen. Daarnaast wordt zelfsturing van de coachee/supervisant wellicht gestimuleerd, want deze moet zelf aangeven wat hij wil. Interessant om over na te denken.
2. Informatie opzoeken. Als ik me voorbereid op een gesprek bedenk ik vaak een aantal vragen n.a.v. het reflectieverslag en zoek ik in de literatuur naar mogelijke methoden die bij de vraag van de supervisant/coachee kunnen aansluiten. Mijn boekenkast en ervaring zijn mijn bron. Hoe mooi zou het zijn als er een app bestond die mij advies kan geven?
De hamvraag is wat er in de app moet komen. Uitkomsten van onderzoeken naar wat werkt in supervisie zouden een mooie bijdrage kunnen zijn. Wellicht stimuleert het nieuw onderzoek. Daarnaast zou ik mijn eigen ideeën daarin kwijt willen. Nu heb ik een tas met hulpmiddelen. Ik zou deze digitaal willen toevoegen.
3. Algoritmes registreren op welk gebied iemand info zoekt en kunnen op basis daarvan advies geven. Welke info is interessant voor je? Welke thema’s spelen er in de Begeleidingskunde? Waar kunnen we een themanummer over schrijven, welke scholing, spreker kan de LVSC aanbieden?
Conclusie
Ook al kunnen we in de toekomst de B-bot en andere digitale middelen naar onze eisen en standaarden programmeren, het blijven hulpmiddelen. Juist dan is het belangrijk dat mensen vanuit hun autonomie handelen en geen robot worden. Het is de coach of supervisor die afstand en nabijheid bewaakt, autonomie bevordert en de kwaliteit garandeert. De mens blijft de baas. Blijf meerperspectivisch kijken, sta open voor het nieuwe, waaronder de digitale wereld. Gebruik je eigenwijsheid /eigen wijsheid.
Ik geef het stokje door aan Marjolein Bijlsma-Muusse met de vraag: hoe kijk jij naar (de toekomst van) het vak met jouw eigen wijsheid en eigenwijsheid?
Ellen Wilbrink - juni 2022