Blog Ledenwijsheid - Nynke van Lingen
Shaping the future – “Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts worden geleefd” – Søren Kierkegaard
Het doorgeven van de pen
Dank Hartini voor het doorgeven van de pen!
Begrijpen
“Soms begrijp ik echt niet hoe ik het volhoud, al die regeltjes, die wachtlijsten, ik voel dat ik tegen een grens aanloop van wat ik kan en wil doen”, verzuchtte vorige week een medewerker van een gemeente tijdens begeleide intervisie. Ik geef supervisie en begeleide intervisie aan een hogeschool en bij diverse gemeenten en welzijnsorganisaties. Soren Kierkegaard verwoordt voor mij kernachtig waar ik dagelijks mee bezig ben. Het verleden begrijpen en het ‘hier en nu’ werkelijk te ervaren te maken voor (toekomstige) medewerkers in het sociale domein. Om het leven voorwaarts te kunnen leven.
Grenzen stellen
Als supervisor en intervisor in het sociale domein heb ik geleerd anders door te vragen. Bewuster dan als hulpverlener wat ik voorheen deed. Te luisteren naar het verhaal van de ander. Ik hoop aan te zetten tot een gesprek tussen medestudenten en collega’s, en generaties. Over (beroeps)ervaringen en morele waarden, over autonomie en de veerkracht van de professional.
Toch valt het mij op hoe vaak bij bijeenkomsten het thema ‘grenzen stellen’ aan de orde komt. Zeker het sociale domein wat zo aan verandering onderhevig is. Waar grote tekorten aan ervaren- en goede mensen zijn. Regelmatig hoor ik hoe datgene wat hen drijft, namelijk het goede willen doen voor de Ander, botst met wat haalbaar is. Sociaal werkers willen mensen helpen, zijn dienstbaar. Maar zij worden in mijn beleving gekort in hun autonomie als professional om te kunnen handelen.
Door de hoeveelheid aan protocollen, vinkjes en controles – niet zelden opgelegd door andere afdelingen binnen diezelfde organisatie. Maar leiderschap krijgen en nemen over je werkzaamheden is mensen ook laten zien dat ze meer kunnen dan ze zelf dachten.
Het zijn niét de protocollen, de stroomdiagrammen en de vinkjes die supervisie en intervisie tot een krachtige manier van leren maken. Het technische deel van het supervisor zijn kun je leren. Maar het écht supervisor en intervisor zijn, het echt ontmoeten van de ander in het gesprek, dát vraagt iets anders. Als je dat doet, dan kun een niet vinkbare emotie ervaren. Juist dan kan ik als supervisor interpersoonlijk werken. Dan is er aandacht voor Ik, de ander en de relatie.
De ervaringsgerichte opleiding die ik volgde zag acceptatie en integratie van onze schaduwkant, van onze niet toegestane delen, als de weg tot verandering. Dat betekent dat ik mijn supervisanten en intervisieleden niet zal vragen wat zij/hij ‘anders’ gaat doen, of nog meer kan volgen van een protocol. Hij/zij zal dan met elkaar en in zichzelf op zoek gaan wat zij/hij wél ervaart maar niet uitspreekt of doet: de paradoxale theorie van verandering.
Protocollen en afvinklijsten
Vaak reflecteren sociaal werkers (in opleiding) op ervaringen die niet ‘aangenaam’, onbegrijpelijk of verstorend zijn. Waar zij ongemak door ervaren. Dat is goed. Alleen reflecteren op zichzelf is echter maar een deel van het werk. Meestal is in de relatie tussen de inbrenger en een ander dan iets aan het veranderen of verstoord. De ander zien, erkennen en aanspreken is een verrijkend deel van het gesprek. Maar de relatie herstellen is ook vaak nodig en levert bovendien inzichten op, die weer verrijkt worden door ervaringen. Door ‘af’ te maken waar nog op ‘gekauwd’ moest worden, komt er ruimte voor nieuwe ervaringen. Zoals mijn eerste leersupervisor Muriel van der Spek zei: als het ‘af’ is, mag er een strik om.
Reflecteren leidt zo tot de ‘kunst van het erop terugkomen’. Wellicht preek ik voor eigen parochie. Maar hoeveel protocollen en afvinklijsten zouden achterwege gelaten kunnen worden als er in de toekomst veel meer ingezet kan worden op reflectie? Op jezelf goed kennen en vandaaruit mogen denken, voelen en handelen? En minder op beheersbaarheid en controle?
Shaping their future
Ik zou het de toekomstige generatie sociaal werkers gunnen om te durven bewegen als een pendule die heen- en-weer gaat. Dat je uit balans mag raken, je discomfort mag opzoeken, kwetsbaar mag zijn. Juist omdat je daarmee de gedachte mag loslaten dat het leven controleerbaar is. De hang naar controle en overzicht zorgt in mijn ogen juist voor het jezelf grenzen opleggen. Als we minder grenzen zouden stellen en niet vrezen voor een totale controleverlies. Zouden er dan mooie nieuwe ontmoetingen met die Ander plaatsvinden? Hoeveel werkplezier en levensgeluk lopen we mis door zo veel controleerbaar en ‘afvinkbaar’ te maken? Wat is het grootste ongemak wat je daar in zelf ervaart, in het los laten van controle? Ik word geraakt tijdens supervisie en begeleide intervisie als er, om met Manon Ruijters te spreken, veel gesnoeid en opgeruimd is. En er emoties zijn toegelaten. Dan ontstaat er vanzelf ruimte om te bloeien.
Normatieve professionalisering is een doorgaand leerproces waar iedereen – beginnend en ervaren – een vraag wordt gesteld. De vraag om oprecht naar jezelf en de ander te luisteren. Om energie te steken in wie die ander is. Welke stap kan, wil en ga jij zetten, voor die door jou gewenste toekomst? Durf jij controle los te laten? De supervisor en intervisor kan in die begeleidingsvraag vanwege de oordeelloosheid wezenlijke rol innemen. Nu en in de toekomst.
Ik geef de pen voor deze blog door aan Gerlind Starniske, ik ben nieuwsgierig welke waarde jij aan supervisie geeft in de toekomst in het licht van jouw expertise van vaktherapeute en supervisor. Hoe vorm jij de toekomst?
Nynke van Lingen - Maart 2023
